Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 02 czerwca 2021 r. o sygn. akt II CSKP 7/21 uznał, że w umowie o roboty budowlane nie jest dopuszczalne uzależnienie zapłaty całości należnego wykonawcy wynagrodzenia od warunku w rozumieniu art. 89 k.c., skoro zapłata wynagrodzenia należy do elementów przedmiotowo istotnych tej umowy (art. 647 k.c.). Warunkiem w tym znaczeniu jest zdarzenie przyszłe i niepewne, które nie jest zależne od działań wykonawcy (pozostaje poza jego kontrolą).
W tym kontekście Sąd Najwyższy ocenił jako nieważne postanowienia umowy wymagające od wykonawcy przedstawienia faktur obciążających wykonawcę, a wystawionych przez podwykonawców. Nie ulega wątpliwości, że podwykonawca z różnych przyczyn może nie przedstawić faktury generalnemu wykonawcy, co w konsekwencji oznacza, że generalny wykonawca nie będzie taką fakturą dysponował. Generalny wykonawca ma przy tym bardzo ograniczony wpływ na działanie podwykonawcy i wystawienie przez niego faktury VAT. Sąd Najwyższy dlatego odrzucił możliwość uzależniania zapłaty wynagrodzenia należnego generalnego wykonawcy od zachowania osoby trzeciej (podwykonawcy), a więc zdarzenia – z perspektywy stron umowy o roboty budowlane – przyszłego i niepewnego. Zdaniem Sądu Najwyższego takie postanowienie umowne, jako sprzeczne z naturą stosunku prawnego wynikającego z umowy o roboty budowlane (art. 3531 w zw. z art. 89 k.c.), jest nieważne (art. 58 § 1 i 3 k.c.). Należy więc je traktować jako niezastrzeżone.
Takie stanowisko Sądu Najwyższego dla niektórych inwestorów może być sporym zaskoczeniem, bowiem w praktyce bardzo często dokładnie takie postanowienia pojawiają się w zawieranych umowach. Z tego też powodu praktyka może się zmienić z pozytywnym skutkiem dla wykonawcy robót budowlanych.
